مطالعات توجيهي آبخيزداري و منابع طبيعي حوضه آبخيز كوار
معرفي طرح
مطالعات در فاز توجيهي آبخيزداري و متمركز بر 1- مطالعات پايه و شناسايي پتانسيلها،نقاط قوت و ضعف حوضه آبريز 2- ارائه برنامههاي كلان مديريت حوضههاي آبخيز در سه جهت كنترل فرسايش و رسوب، كنترل سيلاب و تقويت پوشش گياهي در راستاي توسعه پايدار ميباشد.
تاريخچه طرح
موضوع مبارزه با فرسايش و توجه به اصول حفاظت خاك و آبخيزداري از زمان احداث سدهاي مخزني به ويژه از سال 1350 بطور جدي مورد توجه واقع گرديده است همپيوندي مشكل فرسايش با در بهرهبرداري نامتوازن از منابع طبيعي و توسعه نيافتگي جوامع محلي رويكرد جامعتري در برنامهريزيها را طلب ميكرد و موجب شد به تدريج، ساير عرصههاي محيطي در چشمانداز مطالعات آبخيزداري قرار گيرد.
سيماي طرح
هكتار با مختصات جغرافيايي ً34 َ00 ْ52 تا ً39 َ44 ْ52 طول شرقي و ً44 َ05 ْ29 تا ً47 َ50 ْ29 عرض شمالي در بخشهاي ارژن، مركزي و كوار از شهرستان شيراز، استان فارس قرار گرفته است. نزديكترين شهرها به محدوده مطالعاتي، شهر شيراز در شرق و شهر كوار در جنوب شرقي حوزه ميباشد. دسترسي به محدوده مطالعاتي از طريق جاده شيراز به خانهزينان، سيخدارنگون و كوار امكان پذير ميباشد. همچنين مهمترين منطقه مسكوني در منطقه طرح، شهرستان كوار واقع در ضلع جنوب شرقي است. حوزه آبريز كوار در سرشاخه هاي رودخانه قره آغاج و كوه قلات و در 30 كيلومتري غرب درياچه مهارلو قرار گرفته است. حوزه آبريز اين رودخانه كه توسط رودخانه مند در انتها زهكشي ميشود در تقسيم بندي 5 گانه كشور، جزو حوزه آبريز كلان خليج فارس و درياي عمان مي باشد. نيازها و ضرورت هاي طرح: نياز و ضرورت مطالعات آبخيزداري در اين حوضه عمدتا به دليل توسعه شهر شيراز و نتيجتا - توسعه گردشگري، وجود طبيعت زيباي منطقه و تشويق دولت در خصوص ايجاد باغشهرها، ويلاسازي - آبگيري از درياچه سد مخزني ميرزاي شيرازي و ايجاد امكانات گردشگري در حوزه در فصول مناسب و تغيير كاربري اراضي دشتي و توسعه زيرساختها و گسترش مراكز جمعيتي - فشار تقاضا براي محصولات كشاورزي و دامي و نزديكي به بازار مصرف، جذابيتهاي لازم براي توليد گوشت ،غله و ساير توليدات را افزايش داده و روند بهره برداري بي رويه از عرصههاي جنگلي و مرتعي و ديمزارهاي حساس را تشديد خواهد نمود و نهايتا افزايش شدت فرسايش ، سيل خيزي و رسوبدهي حوزه از پيامدهاي اين روند است.
رئوس کلي شرح خدمات
مطالعات انجام شده در فاز توجيهي آبخيزداري با رئوس فيزيوگرافي و توپوگرافي،هواشناسي، زمين شناسي، خاكشناسي،هيدرولوژي،كيفيت آبسطحي،منابع آب زيرزميني،مرتعداري، حيات وحش خشكيزي و آبزيان،فرسايش و رسوب،وضعيت اجتماعي آبخيزنشينان،مطالعات اقتصادي،تفريحات عمومي و ارائه برنامه كلان مديريت حوضهآبخيز
اجزاي اصلي طرح:
اجزاي مطالعات آبخيزداري و پخش سيلاب بر موارد زير استوار است.
شناسايي پتانسيلها، نقاط قوت و ضعف حوضه مطالعاتي
ارائه برنامه هاي كلان مديريتي در جهت تقويت و استفاده از پتانسيلها و كاهش اثرات سوء نقاط ضعف
اهداف طرح
هدف از مطالعات طرح بررسي امكانات و پتانسيلهاي بالقوه از نظر منابع طبيعي و ارائه راهكارهاي لازم جهت حل مشكلات اقتصادي و اجتماعي ميباشد. بطور خلاصه اهداف مشتمل بر بررسي روابط متقابل مؤلفههاي طبيعي و انساني، توليد و امكانسنجي گزينههاي مختلف براي غلبه براي ناپايداريهاي شناسايي شده و ارائه برنامه مديريتي حوزه مشتمل بر طرحهاي سازهاي و غيرسازهاي
متدلوژي انجام مطالعات
در فاز توجيهي، مطالعات پايه براساس ضوابط و استانداردهاي ملي و جهاني در جهت شناسايي وضعيت موجود مؤلفههاي حوزه آبخيز انجام گرديده است. اين مطالعات ، دربر گيرنده اطلاعات كليدي مورد نياز در فرايند مديريت بوده و تصوير جامعي از حوزه را براي برنامهريزان ترسيم نموده و شناخت مناسبي از منابع، محدوديتها و مشكلات در مناطق مختلف عرصه مورد مطالعه فراهم نموده است.
ويژگي هاي خاص طرح
علاج بخشي و مديريت رسوب مزايا، نتايج و دستاوردهاي مطالعه يا اجراي طرح (مانند اشتغال، سرمايه گذاري، اثرات توليدي چه كشاورزي چه برقابی و..): از مزايا و نتايج ملموس اين طرح ميتوان به موارد زير اشاره نمود - حفظ عمر مفيد سد مخزني ميرزاي شيرازي - حفاظت از منابع طبيعي و بهره برداري پايدار از جنگلها و مراتع - بهبود ايمني سکونتگاهها و مزارع در برابر سيلاب - حفظ حاصل خيزي خاک ارائه شاخص هاي بين المللي و ملموس از ابعاد يا اجراي طرح نتايج مديريت كلان ارائه شده براساس نسبت فايده به هزينه در: كنترل رسوب = 1.83 مرتعداري = 3.5 احياءجنگل= 1.7 بهزراعي ديم= 4.9