• مطالعه و شناسايي پتانسيل منابع آب استان گيلان
• تامين نيازهاي درازمدت تا افق طرح (سال 1420)
• تامين درازمدت و كوتاه مدت منابع آب
• افزايش تامين آب بهنگام با توجه به پتانسيل توسعه و كاهش هدر رفت
• بررسي كليه راهكاري سازه اي وغير سازه اي به منظور تامين و بهبود منابع اب داخل حوضه استان گيلان با توجه رعايت ملاحظات اجتماعي و محيط زيستي
• افزايش ارزش اقتصادي قيمت تمام شده هر متر مكعب آب در بخش كشاورزي و صنعت

در استان گيلان از دهه 30 خورشيدي تاكنون مطالعات جامع گسترده‌اي با هدفهاي گوناگوني  انجام پذيرفته است كه     مي توان به مطالعات سند توسعه استان، مطالعات طرح‌هاي توسعه منابع آب شامل سدسازي و توسعه شبكه‌هاي آبياري و زهكشي، مطالعات اطلس جامع منابع آب سطحي و زيرزميني، مطالعات بررسي و توسعه آب‌بندان‌ها، بهسازي شبكه آبياري و زهكشي سپيدرود، مطالعات يكپارچه منابع آب حوضه سپيدرود بزرگ (قزل‌اوزن) و مطالعات بهنگام سازي طرح جامع آب حوضه‌هاي آبريز درياچه اروميه و درياي خزر اشاره كرد.

تاريخچه مطالعات جامع پيشين در زمينه مديريت منابع آب در استان گيلان به شرح زير ميباشد :

در دهه40 شركت مهندسي گيد-سوكرا برنامه ريزي عمران دشت گيلان وفومنات را با هدف آبرساني به تمام بخشهاي دشت گيلان، احداث سدهاي سنگر، تاريك، تونل فومن و سازه هاي انحراف انجام نمود.

 در دهه50 شركت مهندسي مشاور ايس طرح جامع توسعه شرق و غرب گيلان با هدف ارايه طرح هاي توسعه كشاورزي و منابع آب نظير شفارود ، پلرود ، مرداب رود و... آغاز نمود

 در دهه 60 شركت مهندسي مشاور مهاب قدس با هدف تكميل مطالعات ايس توسعه منابع آب شرق و غرب گيلان را مور بررسي قرار داد.

 در دهه 70  شركت مهدسين مشاور پندام مطالعات پتاسيل يابي رودخانه هاي استان  گيلان با هدف محور يابي و معرفي محورها جهت احداث سد بوده است كه در حال حاضر برخي از آنها در حال مطالعه و اجرا مي باشند

 دهه 60 الي 80  شركت مهندسي مشاور جاماب بمنظور بررسي وضعيت توسعه منابع آب، ارزيابي منابع آب و خاك و نيازهاي توسعه اقدام به تدوين طرح جامع آب در كشور نمود.

 دهه 80 نيز شركت مهندسي مشاور مهاب قدس مطالعات جامع حوضه هاي آبي شمال كشور،حوضه آبريز درياي مازندران را با هدف بهنگام سازي مطالعات جامع آب كشور با رويكرد مطالعات يكپارچه آغاز نمود.

در مطالعات مرحله شناخت 8 سد مخزني و دو سامانه انتقال آب از شرق و غرب استان طراحي شده است، اين سيستم پس از غربالگري از ميان 100 محور بر 52 رودخانه طي بازديدهاي منطقه‌اي و بررسي هاي دفتري طراحي و ارايه شده است. مجموعه‌اي از راهكارها و اقدامات غير سازه‌اي نيز پيشنهاد شده است كه سبب بهبود مديريت عرضه و تقاضاي آب مي‌شود.

اجزاء طرح پيشنهادي به شرح زير مي باشند:

1. سدها و سامانه هاي خارج از محدوده شبكه آبياري :

 دو سيستم سد و سامانه انتقال آب پيشنهاد شده در قالب طرح حاضر در مجموع به گونه‌اي عمل مي‌نمايند كه پايداري منطقه‌ را از جنبه‌هاي مختلف منابع و مصارف آب، محيط زيست و اجتماعي به شرايطي مشابه شرايط موجود بازگردانده و سبب بهبود شرايط نسبت به برنامه‌هاي فعلي استان گيلان در مديريت عرضه خواهند شد.

الف-  بسته راهكارهاي پيشنهادي شرق گيلان: اين بسته شامل سدهاي گركانرود (محور ماشين‌خانه)، ناورود (محور بالا)، شاندرمن (محور پائين)، و ماسال (محور ملكي نسا) با مجموع حجم 357 ميليون مترمكعب و سامانه انتقال آن مي‌باشند.

ب- بسته راهكارهاي پيشنهادي غرب گيلان: اين بسته شامل سدهاي سياهرود (محور چله‌بر)، ملك‌رود (محور بزگاه)، شلمانرود (محور آتش‌سرا) و پلرود (محور ليما) با مجموع حجم نرمال 327 ميليون مترمكعب و سامانه انتقال آن مي‌باشند.

2. طرح هاي سازه اي داخل شبكه :

توسعه و احياء آب‌بندان‌ها و تامين آب از طريق آب مازاد خروجي به دريا در طول دوره 6 ماهه كشت، با احداث بندهاي انحرافي و سدهاي لاستيكي در پاياب رودخانه‌ها  و همچنين جايگزيني آب مازاد حاصل از چاههاي شرب. با عملي شدن راهكارهاي ياد شده انتظار مي‌رود حدود 150 تا 250 ميليون‌متر مكعب آب را بتوان به عنوان پتانسيل آب مازاد در نظر گرفت بنابراين توصيه مي‌گردد كه اين مسئله در مطالعات بعدي مورد توجه جدي قرار گيرد همچنين در خصوص بهبود و توسعه شبكه هاي ابياري لازم است به موارد ذيل توجه نمود .

نوع اقدام	وسعت (هكتار)	حجم آب‌ قابل‌‌ذخيره (MCM)
توسعه شبكه اصلي آبياري و زهكشي در 7 ناحيه عمراني باقي‌مانده	70000	36
بهبود و بهسازي شبكه آبياري و زهكشي در نواحي عمراني در حال بهره‌برداري (10 واحد عمراني)	110000	44
توسعه شبكه فرعي آبياري و زهكشي در محدوده اراضي باقي‌مانده (مجاري درجه سه)	120000	34
تجهيز و نوسازي اراضي شاليزاري در محدوده اراضي باقي‌مانده از شبكه آبياري سفيدرود (بهمراه مجاري درجه چهار)	120000	34
استقرار سامانه مديريت آبياري در محدوده شبكه آبياري سفيدرود (مديريت عرضه و تقاضا و پايش مصارف)	179000	74
توسعه مكانيزاسيون اراضي شاليزاري	120000	49
جمع		270

1. اصلاح مديريت بهره‌برداري از شبكه آبياري و زهكشي سفيدرود با مشاركت مردمي:

 اين اقدام داراي تاثير فراواني در بهبود كارآيي سيستم عرضه آب و جلوگيري از هدر رفت آن مي‌باشد. هر چند امكان كمي نمودن تاثير آن وجود ندارد ليكن ضرورت بسياري براي انجام آن احساس مي‌گردد.

2. توسعه تشكلهاي آببران در محدوده شبكه آبياري و زهكشي سفيدرود:

پيش‌بيني مي‌شود كه ا

افزايش چشم‌گير مصارف آب (عمدتا“مصرف كشاورزي)در 7 استان بالادست سد سفيد رود موجب كاهش ورودي به اين سد شده كه بررسي اثرات آن در مطالعات جامع حوضه آبريز قزل اوزن و همچنين بهنگام سازي مطالعات جامع آب كشور مورد ارزيابي قرار گرفته است.

بر اساس مفاد شرح خدمات مطالعات شامل دو بخش به شرح زير مي باشد:

بخش اول: مطالعات مديريت يكپارچه منابع آب

• هواشناسي
• هيدرولوژي
• آب زير زميني
• خاكشناسي
• كشاورزي، اقتصاد كشاورزي، آبزي پروري و آبياري و زهكشي
• اقتصادي
• اجتماعي
• محيط زيست
• تهيه بانك سيستم اطلاعات جغرافيايي
• بررسي پتانسيل ها و امكانات
• برنامه اقدامات مديريت منابع و مصارف آب استان گيلان

بخش دوم: مطالعات مرحله شناسايي طرح هاي سازه اي تامين نيازهاي آبي استان

• ارزيابي طرح هاي سازه اي براي تامين نيازهاي آبي استان

 

معيارها و چارچوب  اصلي زير در راستاي مطالعات يكپارچه منابع آب حوضه هاي داخلي مورد توجه قرار خواهد گرفت

• تنظيم توزيع منابع آب موجود در محدوده پاياب سد سفيد رود شامل فومنات، مركزي و نواحي شرقي
• استحصال و انتقال آب مازاد از نواحي شرقي و غربي در محدوده استان گيلان به مناطق مركزي به منظور جبران كمبود منابع آب ورودي به سد سفيد رود
• پايداري شرايط موجود منابع و مصارف آب و بهبود شرايط موجود به لحاظ كيفي و كمي
• پايداري زيست محيطي شرايط موجود
• بهبود شرايط اجتماعي منطقه و پايداري آن
• بهبود شرايط اقتصادي

• بكارگيري اقدامات سازه اي و غير سازه اي (با تمركز بر نتايج مطالعات جامع قبلي، بررسيهاي ميداني تكميلي و مشاركت بيشترذي مدخلان)
• لحاظ جنبه هاي اقتصادي،اجتماعي و محيط زيستي در ارزيابي گزينه هاي پيشنهادي
• توجه به منابع آب زيرزميني استان بر پايه آمار و اطلاعات به‌روز شده
• ارايه مدل يكپارچه برنامه ريزي منابع آب در سطح واحدهاي عمراني شبكه سفيد رود و ساير مصارف
• ارايه برنامه زمانبندي پيشنهادي براي انجام اقدامات به منظور برون رفت از بحران كم آبي در سالهاي آتي

در مطالعات يكپارچه منابع آب حوضه‌هاي داخلي استان گيلان با بررسي‌هاي تكميلي از جمله بروز نمودن اطلاعات مطالعات جامع قبلي و انجام بررسي‌هاي گسترده ميداني، شرايط موجود تدقيق و ارتباط با ذيمدخلان و ذينفعان راهكارهاي رفع چالشهاي منطقه مورد ارزيابي قرار گرفته و در اين راستا مطالعات در مقياس نقشه‌هاي 1:25000 انجام شده و تمركز اصلي مطالعات بر شناسايي طرح‌هاي سدسازي و خطوط انتقال با هدف تامين كمبودهاي آبياري اراضي سفيدرود قرار داده شده است

استان گيلان يکي از سه استان شمالي ايران است که ۱۴۷۱۱ کيلومتر مربع وسعت و بر اساس آمار سال 1385داراي 2404861 نفر جمعيت مي باشد از طرف ديگر اين استان مرطوبترين ناحيه کشور است  و متوسط بارندگي سالانه ي آن بين ۱۱۰۰ تا ۱۴۰۰ميلي متر است.

 منطقه  مذكور درجنوب درياي خزر ميان استان هاي اردبيل، مازندران، و زنجان و قزوين قرارگرفته. استان گيلان داراي ۱۶ شهرستان شامل رشت (مرکز استان)، آستارا، آستانه اشرفيه، اَنزَلي، رودبار، رودسَر، صومعه سرا، ماسوله، تالِش، فومَن، لاهيجان و لَنگَرود ، رضوانشهر ، ماسال ، املش ، شفت مي باشد.

  در اين استان ۵۲ رودخانه (حوزه آبخيز) کوچک و بزرگ پُرآب و دائمي وجود دارد که از مناطق مرتفع در غرب و جنوب استان سرچشمه گرفته و به درياي خزر مي‌ريزند. باستثناي رودخانه هاي  سفيد رود آستاراچاي و بخش  کوچکي از پلرود  مابقي در تمامي گستره خويش به استان گيلان تعلق دارند. از اين تعداد رودخانه ۳۰ مورد آن سيل خيز بوده و هر ساله خسارتهايي را نيز به استان وارد مي کند    

     مطالعات و بررسي هاي انجام شده در طي ساليان گذشته در زمينه طرح هاي توسعه منابع آب و خاك در محدوده اراضي پاياب رودخانه هاي استان گيلان نشان داده است كه پتانسيل منابع آب بلقوه بالايي بالغ بر 4.7 ميليارد متر مكعب بصورت نابهنگام در غرب و شرق استان گيلان وجود دارد كه پس از برداشتها، مابقي منابع كه رقم قابل توجهي مي باشد بدون استفاده به درياي مازندران تخليه مي شود.

درصورت عدم پيش‌بيني راهكارهاي جبراني در استان گيلان به منظور جبران كاهش 1.7 ميليارد متر مكعب آورد در محل سد سفيد رود و كمبود متوسط 800 ميليون‌مترمكعب شبكه سفيدرود، كاهش سطح 70 هزار هكتار اراضي اجتناب ناپذير بوده و اين كمبودها به يقين تعارضات اجتماعي و مسايل امنيتي را در پي خواهد داشت و معيشت جمعيت شاغل در اين منطقه كه بيش از 300 هزار نفررا بالغ ميگردد را به مخاطره خواهد انداخت.