در سال هاي اخير ، تعدادي از مطالعات انجام شده در استان هاي شمالي ايران فرصت احياي پتانسيل زمين را در منطقه نشان داده است. استانهاي شمالي شبيه يک منطقه مستطيلي شکل، بين درياچه كاسپيان – بزرگترين درياچه جهان – و رشته كوه البرز با جهت غرب به شرق درست در زير درياچه كاسپيان شكل گرفته است. اين منطقه کمربند شکل شامل سه استان ايران: گيلان در غرب، مازندران در وسط ، و گلستان در شرق مي‌باشد. اين دامنه‌هاي شمالي کوه البرز با جنگل‌هاي انبوه در کوهپايه‌‌هاي پرشيب در غرب و چمن زار و برخي از سرزمين هاي نيمه خشک در دامنه‌هاي با شيب ملايم‌تر در شرق پوشانده شده است. درحالي كه در غرب نوار شمالي كه باريكتر است با فراواني منابع آب مواجه هستيم، در شرق نوار شمالي كه عرض زيادتري دارد، با وفور زمينهاي حاصلخيز با منابع آبي كمتر مواجه هستيم. مطالعات پيش شناخت نشان داد با وجود رها كردن مقادير قابل توجيه بر اي حفظ محيط زيست محلي، و اختصاص مقدار مناسب براي مصارف شهري، كشاورزي و صنعتي محلي، منابع فراوان آب براي انتقال بين حوضه هاي فرعي باقي مي‌ماند. به نظر مي رسد اراضي پايين دست رودخانه‌هاي چالوس ، هراز، بابلرود، تالار، تجن در مناطق غربي و مرکزي استان مازندران داراي منابع مناسب آب براي انتقال مي‌باشند. مقصد انتقال آب در مطالعات پيش‌شناخت – كه همچنين توسط شركت مهاب قدس انجام شده است – استان شرقي گلستان تعيين گرديده است.

مطالعات پايه

کل منطقه‌ي پروژه به پنج منطقه اصلي آبياري تقسيم شد. در سه منطقه با آب فراوان در حال حاضر به خوبي شبکه هاي آبياري و زهکشي  تثبيت شده است. كه شامل هراز(100000 هكتار)‌، چالوس  (60000 هكتار)‌و تجن (64000 هكتار)‌مي‌باشد. دو منطقه‌ي ديگر شرقي شامل نكا و گرگان با كمبود منابع آب مواجه هستند.  اين دو منطقه با مساحت ناخالص 975000 هكتار، شامل زمين‌هاي وسيع حاصلخيز و كمبود منابع آب شهري و كشاورزي است

در اين مطالعات شناخت،‌ اطلاعات پايه تکميلي از شرايط هواشناسي، هيدرولوژيکي، و آبهاي زيرزميني در منطقه پروژه به دست آورده شده‌است. آب مورد نياز براي حفظ و اکوسيستم هاي محلي و مصرف آب براي فعاليت هاي شهري، کشاورزي و صنعتي محلي در هر يک از پنج منطقه اصلي آبياري، بصورت خاص بررسي و بازنگري شد.

 

انتخاب يک سيستم مناسب انتقال آب

بر اساس مطالعات اوليه و تجزيه و تحليل نتايج، برنامه ريزي منابع آب براي سالانه 650 ميليون متر مكعب از منابع آب انجام شد. برنامه ريزي منابع آب قابليت اتكا، پتانسيل فراواني آب، راهگزين‌هاي تامين منابع آب، آب مورد نياز مصرفي و مقادير انتقال آب را در نظر گرفته است.  تعدادي از راه حل هاي جايگزين براي سيستم انتقال آب مطرح شد. اين سيستم شامل کانال هاي روباز در زمينهاي مسطح، فلوم ساخته شده در گودي‌ها و يا بالاتر از زمين، خطوط لوله و تونل‌هاي حفر شده در مناطق کوهستاني مي‌باشد.

 

در اين پروژه، سيستم انتقال آب کشاورزي در 2 سناريو به شرح زير مورد مطالعه قرار گرفته است:

1 -  سيستم انتقال بالادست

• طول مسيرها: 118 کيلومتر
• کانال هاي بتني و فلوم‌های در ارتفاع: 70 کيلومتر
• تونل: 30 کيلومتر
• خط لوله: 18 کيلومتر
• حجم آب قابل انتقال: MCM 359  
• ظرفيت سيستم انتقال: m³/s 10-15

 

2 -  سيستم پايين دست

• طول مسيرها: 105 کيلومتر
• کانال هاي بتني و فلوم‌های در ارتفاع: 27 کيلومتر
• خط لوله: 78 کيلومتر و دو ايستگاه پمپاژ
• حجم آب قابل انتقال: MCM 428  
• ظرفيت سيستم انتقال: m³/s 10-15

 

همچنين، سيستم انتقال آب محلي شهري (زون بهشهر گرگان) در سناريويي به شرح زير مورد مطالعه قرار گرفته است:

• طول مسيرها: 81 کيلومتر.
• تونل: 7.6 کيلومتر
• خط لوله: 73.4 کيلومتر
• حجم آب قابل انتقال : MCM 80
• قطر خط لوله: 1400-1600 ميلي متر

راه حل نهايي بر اساس برنامه ريزي منابع آب در مناطق هدف و با توجه مطالعات اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي تحويل داده شده توسط کارشناسان شرکت مهاب قدس توصيه شده است.

• گزارش هواشناسي
• گزارش هيدرولوژيکي
• گزارش شرايط آب زيرزميني
• گزارش برنامه ريزي و مديريت منابع آب
• گزارش مطالعات آبياري و زهکشي و نقشه‌هاي سنتز ساخت و ساز
• گزارش پتانسيل خاک و نقشه‌هاي سنتز
• گزارشات کشاورزي، دام و اقتصادکشاورزي براي مناطق هدف
• گزارش مطالعات اجتماعي
• گزارش‌هاي زمين شناسي، ژئوتکنيک و منابع قرضه ساخت و ساز
• گزارش مطالعات اثرات زيست محيطي
• گزارش ارزيابي اقتصادي

گزارش نهايي شماتيک پروژه