طراحي شبكه فرعي آبياري و زهكشي گيوي
شرح مختصري از پروژه
هدف از پروژه احياي گيوي بررسي پتانسيلها و محدوديتهاي منابع آب و كاربري اراضي در پايين دست سد جديدگيوي كه در استان اردبيلواقع در شمال غربي ايران ساخته شدهاست، ميباشد. به منظورپيداکردن راهحلهاي پايدار براي استفاده کارآمد از منابع در منطقهاي با مساحت ناخالص 6100 هکتار، اهداف اين پروژهبه شرح زير است:
• احياي اراضي و منابع آب در منطقه پروژه و استفاده کارآمد از آنها
• تقويت کشاورزي پايدار، دامداري و صنايع مربوطه
• ايجاد اشتغال و جلوگيري از مهاجرت انبوه به شهرهاي بزرگ
• افزايش دستمزد ساکنان، بهبود استانداردهاي زندگي و از بين بردن محروميت
تعدادي از مطالعات ملي و استاني قبلي انجام شده، نشاندهندهي پتانسيل احيا در منطقه بوده است.مطالعات پيش شناخت در مخزن سد گيوي توسطمهندسي مشاور مهاب قدسدر سال 1375 انجام شده است.طراحي احياي عمومي اراضينيزهمراه با مطالعات كاربري اراضي براي تناسب محصول توسطشركت مهاب قدسدر سال 1384 انجام شده است.
منطقه گيوي نيمهکوهستاني با ويژگيهاي توپوگرافي شيبدار است. درههايبسياريبا اندازه هاي مختلف در منطقه وجود دارد.جريان اصلي در اين منطقه رودخانه سنگور است كه روستاهاي زيادي در شرق و غرب مسير آن واقع شدهاند.
شرح کارهاي انجام شده
مطالعات پايه:
مهندسان آبياري مهاب قدس مجموعهي منسجمي از داده هاي اوليه مورد نياز براي طراحي شبکه هاي توزيع آب آبياري را استنتاج كردهاند، از جمله:
• جاده هاي دسترسي منطقه
• دادههايهواشناسي: از جمله بارش، سوابق دما، رطوبت، ساعات آفتابي، سوابق باد، و تبخير
• منابع آب: منبع اصلي آب در اين منطقه رودخانه گيوي است كه با پيوستن به بقيهي رودخانهها، رودخانهي قزل اوزن را در جنوب محدودهي مطالعه شكل ميدهد. کيفيت آب اين منابع در اين مطالعات مورد بررسي قرار گرفت.طرح مديريت منابع آب در گزارش نهاييتعيين شد.
• مطالعات خاک: مطالعات تكميلي نشان داد که هيچمساله مهمي در باروري خاک وجود ندارد. مطالعات خاک شامل(الف) بافت خاک، (ب) مورفولوژي زمين، (ج) نفوذ پذيري خاک، (د) شرايطفرسايش خاک ، (ه) طبقهبندي قابليت كشت خاك، (و) وضعيت موجود كاربري اراضي و کشاورزي، (ز)روش هاي آبياري فعلي، (ح) وضعيت استفاده از آبهاي زيرزميني در حال حاضر، و (ط) الگوهايكشت مناسب براي منطقه پروژه ميباشد.
بر اساس مجموعه دادههاي تكميلي بالا و تجزيه و تحليل گسترده آنها، طرح توسعه کشاورزي براي پروژه احياي گيوي ارائه شده است.الگوي کشت پيشنهادي براي منطقه گيوي به شرح زير تنظيم شده است:
• محصولات تعيين شده براي روش هاي آبياري باراني: گندم، جو، ذرت، سيب زميني، لوبيا،يونجه، سويا
• محصولات تعيين شده براي روش هاي آبياري قطره اي: انگور، بادام
روشهاي آبياري باراني و قطرهاي با ارزيابي چند روش آبياري در دسترس انتخاب شده است.روش آبياري باراني براي مناطق مسطح مناسبتر است، در حالي که روش آبياري قطرهاي براي مناطق شيبدار و مناطق داراي توپوگرافي غيرمسطح مناسبتر نشان ميدهد.
چند عامل در انتخاب روش آبياري در نظر گرفته شد، كه برخي از آنها عبارتند از:
بافت خاک، تسطيح زمين مورد نياز، اندازه مزارع، شوري،زهكشي، آب در دسترس، کيفيت آب، الگوي کشت، انرژيدر دسترس، حساسيت به تغيير محصول، کيفيت توليد، عوامل هواشناسي،قيمت آب، سرمايه گذاري اوليه و هزينه هايبهرهبرداري و نگهداري، معضلات اجتماعي.
درنهايتآبياريبارانيقابلحملبرايمزارعمسطحتروآبياريمحلي بانازلتنظيمفشاربرايمناطقشيبداردرنظرگرفتهشد.
طراحي شبكههاي ثانويهي توزيعآبآبياريوزهکشي
طرحعموميپروژهاحياي اراضي گيويمتشکلازچهاربخشاصلي به شرح زير است:
• مخزنسدگيويوامکاناتآن
• سيستمانتقالآبازمخزنسدبهشبکهتوزيعآبآبياريپاييندست
• شبکهتوزيعآب و زهكشياوليهشاملخطلولهانتقالتحتفشار،سازههايهيدروليکييکپارچه با آنوايستگاههايپمپاژ.
• شبکههايثانويهتوزيعآبوزهكشيشاملسيستمهايآبياريتحتفشار،همبارانيوهمقطرهاي.
يکخطلولهفولاديبهقطر 2000 ميليمترآبراازمخزنسدبهابتدايشبکهتوزيعآبيارياوليهکههشتکيلومترپاييندستسداست منتقل ميكند. قبلازورودبهمنطقهگيوي،قسمتيازآببهمنطقهمثلثگيويمنحرف ميشود. باقيمانده آب به منطقهگيويتوزيعميشود.کلمنطقهاحيايگيويبهتعداديازواحدهاياحياياراضي تقسيمشدهاست.اينواحدهابراساسمرزهايمالکيتروستاها،ياگاهياوقاتبر اساس شرايطتوپوگرافيتعيينشدهاست.شبکهتوزيعاوليهاز لوله اصلي توزيعكننده باقطر 1800 ميليمترآعاز ميشود كه در انتهاي محدودهي پروژه تا قطر 500 ميليمتركاهش مييابد. چهارايستگاهپمپاژ مختلفطراحيشدهاندتا فشارموردنيازدبيآبشبکهتوزيع را تامين نمايند. لولههايفرعي مختلف آبرا بهواحدهاياحياي اراضي توزيع ميكنند.
طراحيهيدروليکيشبکهتوزيعآبياريثانويهبالحاظ كردنفرمولهايقابلاجرايحاکمومشخصاتسيستمانجامشد.اينملاحظاتعبارتندازسرعتجريان ومحدوديتهايفني آن،فشارومحدوديتهايفنيآن،محاسباتهيدروليکوافتهيدروليک.
روشآبياريبارانيشاملبرخياجزاياصليميباشد،ازجمله:نازل،پايههاينازل،شيرهاياتوماتيک،بالآبياري،شيرهاي آبگيري،لولههاينيمهاصليولولههاياصلي.ايناجزاياصليبادقتطراحيشدهاند.
بههمينترتيب،برايسيستمآبياريقطرهاياجزاياصليعبارتنداز:قطرهچكان،لولههاي آبياري قطرهاي،لولههاياتصال،مرکزکنترل،لولههاينيمهاصليواصلي،وواحدکنترلمرکزي.ايناجزانيزباتوجهبهراهنمايطراحيآبياريقطرهايمليطراحيشدهاند.
شبکهثانويهتوزيعآبآبياريوزهكشيگيويشامل 240 مزرعه ميباشد. حدودنيميازآنها آبياري قطرهايهستندونيميديگرتوسطآبياري بارانيآبياريميشوند.
اقلام قابل تحويلپروژه:
• گزارشمطالعات شناختشبکهآبياريوزهکشيثانويه
• گزارشنهاييطراحيشبکهآبياريوزهکشيثانويه
• کتابچهراهنماي بهرهبرداري و نگهداري برايکاربرشبکهآبياري
• نقشههايساختمانيبرايشبکهآبياريوزهکشيثانويه